درد کیفوز یا قوز کمر: علل، علائم، روش‌های تشخیص و درمان قطعی

کیفوز چیست؟

کیفوز (Kyphosis) به حالتی از ستون فقرات گفته می‌شود که در آن قسمت فوقانی کمر (ناحیه توراسیک) بیش از حد به جلو خم شده است. در حالت طبیعی، ستون فقرات دارای انحنای خفیفی در ناحیه کمر و قفسه سینه است که به جذب فشار کمک می‌کند؛ اما در کیفوز، این انحنا بیش از حد شده و باعث قوس غیرعادی می‌شود.
در موارد شدید، کیفوز می‌تواند باعث ایجاد قوز واضح در پشت شود که نه تنها دردناک، بلکه از نظر روانی هم برای بیمار آزاردهنده است.

علل بروز کیفوز

علت ایجاد کیفوز می‌تواند بسیار متنوع باشد. در برخی افراد، این مشکل مادرزادی است، اما در بسیاری از موارد در طول زندگی ایجاد می‌شود. از مهم‌ترین علل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• بد نشستن طولانی‌مدت (مخصوصاً در دوران نوجوانی)

• پوکی استخوان، که باعث شکستگی‌های فشاری مهره‌ها می‌شود

• بیماری دژنراتیو دیسک کمر که منجر به تغییر در ساختار مهره‌ها می‌شود

• آرتروز ستون فقرات

• صدمات و شکستگی‌های ستون فقرات

• بیماری‌های نورولوژیک یا عضلانی (مثل دیستروفی عضلانی)

• کیفوز شوئرمان: نوع خاصی از کیفوز که بیشتر در نوجوانان دیده می‌شود

• بیماری‌های عفونی یا تومورهای نخاعی (نادرتر)

در برخی موارد، افراد به طور طبیعی دارای انحنای بیشتری در ناحیه پشت هستند، اما این حالت بدون علامت و نیاز به درمان خاص باقی می‌ماند.

💡 نکته:
بیماری‌های زمینه‌ای ستون فقرات مثل بیماری دژنراتیو دیسک کمر نیز می‌توانند در شکل‌گیری یا تشدید کیفوز مؤثر باشند.

علائم و نشانه‌های درد کیفوز

علائم کیفوز بسته به شدت و علت زمینه‌ای آن می‌تواند متفاوت باشد. برخی افراد ممکن است تنها یک خمیدگی خفیف داشته باشند که درد یا مشکلی ایجاد نمی‌کند، اما در موارد شدیدتر، علائم زیر مشاهده می‌شود:

• درد مزمن در ناحیه بالای کمر

• خستگی زودرس به دلیل فشار اضافی روی عضلات پشت

• محدودیت حرکتی و کاهش انعطاف‌پذیری ستون فقرات

• تغییر شکل قابل مشاهده در قامت (ظاهر قوزدار)

• درد هنگام ایستادن یا نشستن طولانی مدت

• اختلال در عملکرد ریه‌ها یا قلب در موارد بسیار شدید

• بی‌حسی یا گزگز در اندام‌ها (در صورت فشار بر اعصاب)

گاهی بیماران به دلیل شباهت علائم، مشکلات دیگری مانند تنگی کانال نخاعی را با کیفوز اشتباه می‌گیرند.

روش‌های تشخیص کیفوز

تشخیص دقیق کیفوز نیازمند بررسی دقیق سابقه پزشکی، معاینه فیزیکی و انجام آزمایشات تصویربرداری است. پزشک متخصص درد معمولاً این مراحل را دنبال می‌کند:

1. معاینه فیزیکی: بررسی وضعیت قامت بیمار در حالت ایستاده و نشسته برای ارزیابی میزان خمیدگی.

2. تصویربرداری:

• رادیوگرافی (X-ray): جهت اندازه‌گیری زاویه کیفوز و بررسی تغییرات مهره‌ها.

• MRI یا CT اسکن: در صورت نیاز به بررسی دقیق‌تر ساختار بافت‌های نرم و تشخیص فشار بر روی نخاع یا اعصاب.

3. ارزیابی عملکرد عصبی: در صورتی که علائم عصبی مانند بی‌حسی یا ضعف عضلانی وجود داشته باشد.

🧠 یادآوری:
در برخی موارد، درد ناشی از دیسک کمر هم می‌تواند با درد کیفوز اشتباه گرفته شود. بنابراین بررسی دقیق و افتراقی توسط متخصص اهمیت زیادی دارد.

درمان درد کیفوز (قوز کمر)

درمان کیفوز به شدت خمیدگی، علت زمینه‌ای و علائم بیمار بستگی دارد. هدف درمان، کاهش درد، اصلاح وضعیت بدنی و پیشگیری از پیشرفت انحنا است. درمان‌ها معمولاً به دو دسته‌ی غیرجراحی و جراحی تقسیم می‌شوند:

درمان‌های غیرجراحی کیفوز

1. فیزیوتراپی: یکی از پایه‌های اصلی درمان کیفوز، فیزیوتراپی تخصصی است. تمرینات کششی و تقویتی به بهبود انعطاف‌پذیری، اصلاح وضعیت بدن و تقویت عضلات پشتی کمک می‌کنند.

2. ورزش‌های اصلاحی: برخی حرکات خاص مانند ورزش‌های ویلیامز برای کمر می‌توانند به بهبود وضعیت ستون فقرات و کاهش درد کمک کنند. این ورزش‌ها با افزایش قدرت عضلات شکم و پشت، فشار روی مهره‌ها را کاهش می‌دهند.

3. استفاده از بریس (قوزبند): در نوجوانانی که هنوز در حال رشد هستند، استفاده از بریس می‌تواند مانع پیشرفت کیفوز شود.

4. درمان دارویی: مسکن‌ها و داروهای ضدالتهاب می‌توانند به کنترل درد کمک کنند.

5. تزریقات تخصصی: در برخی موارد که درد ناشی از تحریک عصبی است، تزریق‌های تخصصی مانند تزریق اپیدورال یا رادیوفرکوئنسی (RF) می‌تواند در کاهش درد مؤثر باشد.

درمان‌های جراحی کیفوز

اگر کیفوز شدید باشد (زاویه خمیدگی بیش از ۷۵ درجه)، یا درد شدید و مقاوم به درمان‌های غیرجراحی وجود داشته باشد، جراحی ممکن است توصیه شود. انواع جراحی عبارتند از:

• دیسککتومی: برداشتن دیسک‌های آسیب‌دیده در صورت فشردگی عصبی

• جراحی فیوژن ستون فقرات: تثبیت مهره‌ها با استفاده از پیچ و میله برای اصلاح انحنا

البته انتخاب روش درمان جراحی به شرایط فردی بیمار بستگی دارد و توسط پزشک متخصص تعیین می‌شود.

پیشگیری از ایجاد یا پیشرفت کیفوز

گرچه برخی انواع کیفوز (مثل کیفوز مادرزادی یا شوئرمان) قابل پیشگیری نیستند، اما بسیاری از موارد قابل کنترل و کاهش ریسک هستند. مهم‌ترین راهکارهای پیشگیری عبارتند از:

• اصلاح عادت‌های نشستن: نشستن طولانی‌مدت با وضعیت اشتباه می‌تواند فشار زیادی به مهره‌های ستون فقرات وارد کند. بهتر است پس از هر ۳۰ تا ۴۵ دقیقه نشستن، کمی حرکت کنید و تغییر وضعیت دهید.
   مقاله «مضرات نشستن بیش از حد» می تواند برای شما مفید باشد.

• ورزش منظم: انجام تمرینات کششی و تقویتی برای کمر و شکم به پشتیبانی بهتر ستون فقرات کمک می‌کند.

• حفظ وزن مناسب: چاقی می‌تواند فشار مضاعفی بر روی ستون فقرات وارد کند و خطر ابتلا به دردهای کمری، از جمله کیفوز را افزایش دهد.

• توجه به سلامت استخوان‌ها: پیشگیری از پوکی استخوان با مصرف کافی کلسیم و ویتامین D، ورزش‌های مقاومتی و معاینه‌های دوره‌ای می‌تواند از شکستگی‌های فشاری و در نتیجه کیفوز جلوگیری کند.

• استفاده از تجهیزات مناسب: مثلاً انتخاب صندلی‌های ارگونومیک در محیط کار یا خانه می‌تواند فشار روی ستون فقرات را به حداقل برساند.

نکاتی برای مدیریت بهتر زندگی با کیفوز

• استفاده از تکنیک‌های آرام‌سازی و کنترل استرس به کاهش تنش عضلانی کمک می‌کند.

• رعایت اصول صحیح بلند کردن اجسام (از زانوها، نه از کمر) برای پیشگیری از آسیب‌های بیشتر ضروری است.

• مراجعه منظم به متخصص درد جهت ارزیابی و پیگیری روند بیماری اهمیت زیادی دارد.

جمع‌بندی: اهمیت توجه به درمان درد کیفوز

کیفوز یا قوز کمر، اگرچه در ظاهر ممکن است تنها یک تغییر در فرم بدن به نظر برسد، اما در واقع می‌تواند پیامدهای جدی برای سلامت فرد به همراه داشته باشد. از دردهای مزمن و محدودیت حرکتی گرفته تا مشکلات تنفسی و قلبی در موارد شدیدتر. خوشبختانه با تشخیص به‌موقع، رعایت روش‌های پیشگیری و بهره‌گیری از درمان‌های تخصصی، می‌توان این مشکل را تا حد زیادی کنترل یا حتی درمان کرد.

اگر شما یا یکی از عزیزانتان دچار علائم کیفوز هستید یا از دردهای مزمن کمر رنج می‌برید، توصیه می‌کنیم بدون اتلاف وقت به متخصص درد مراجعه کنید. دکتر حمیدرضا سمیعی، با تجربه‌ی گسترده در تشخیص و درمان اختلالات ستون فقرات، می‌تواند بهترین راهکار درمانی متناسب با شرایط شما را ارائه دهد.

برای مشاوره و تعیین وقت ملاقات، با کلینیک دکتر حمیدرضا سمیعی در ارتباط باشید و یک گام مؤثر برای بهبود کیفیت زندگی خود بردارید.